Minetti – Thomas Bernhard -theaterfestival Den Haag
Monoloog van Thomas Bernhard door Freek tijdens Het Theater Festival in de Koninklijke Schouwburg Den Haag. 9 september 1994
Minetti. Of eigenlijk Freek de Jonge doet iets met Minetti van Thomas Bernhard.
Freek de Jonge leest voor. Minetti wilde graag King Lear spelen, maar voor die rol was hij te jong, te onervaren. Minetti was een briljante nar, maar dat vond hij niet genoeg. Met als gevolg dat hij een bittere nar werd, waarna er zich daadwerkelijk een koningsdrama voltrok tussen de kroonprins en de koning der acteurs, waarbij de laatste stierf. Daarna trok Minetti zich dertig jaar – ‘32 jaar, om precies te zijn’ – terug in de anonimiteit. En nu? Nu zal hij De Lear dan eindelijk gaan spelen. Althans, dat verbeeldt hij zich.
Met het jaarlijkse Theaterfestival opent sinds 1987 elk nieuw theaterseizoen. Het festival toont de tien beste voorstellingen van het jaar. Die zijn gekozen door een vakjury. Daarnaast is er ruimte voor bijzondere initiatieven, zoals lezingen, discussies, cursussen, themabijeenkomsten, readings en gelegenheidsvoorstellingen. Zoals in 1994 deze Minetti dus, bewerkt en als solo gespeeld door Freek de Jonge. De cabaretier was in seizoen 1993-1994 zelf de nar in Koning Lear van Het Nationale Toneel.
Als Freek de Jonge in 2007 geïnterviewd wordt (door Kester Freriks voor NRC-Handelsblad) over zijn toneelmatige voorstelling De Laatste Lach, noemt hij een aantal keren de toneelauteurs die hem als theatermaker inspireren: Shakespeare, Beckett, Pinter en… de Oostenrijkse schrijver Thomas Bernhard. Freek de Jonge: ‘Een van de favoriete voorstellingen die ik bracht was Minetti (…), over een acteur die terugkijkt op zijn leven.’ De Laatste Lach is erdoor beïnvloed.
Thomas Bernhard schreef Minetti in 1976 voor de beroemde Duitse acteur Bernhard Minetti, die hij zeer bewonderde. De acteur Minetti speelt het personage Minetti: een ‘toneelkunstenaar’ die zichzelf ten gronde heeft gericht en ruim dertig jaar – ‘32 jaar, om precies te zijn’ – niet meer heeft gespeeld. Op oudejaarsavond reist hij opnieuw naar het hotel in Oostende, waar destijds, ook op oudjaar, zijn carrière abrupt ten einde kwam. Daar zal hij vanavond een ontmoeting hebben met een vooraanstaand theaterdirecteur. Die heeft hem gevraagd De Lear te spelen als jubileumvoorstelling bij het tweehonderdjarig bestaan van het theater. Ze hebben om negen uur afgesproken, maar als het tegen twaalven loopt, is hij er nog steeds niet. Het telegram van de uitnodiging is hij trouwens kwijt…
Het is wachten op iemand die niet zal komen. In de lounge van het hotel praat hij tegen andere bezoekers en leren we de man Minetti kennen via een constante stroom van persoonlijke opvattingen over de maatschappij en de rol daarin van ‘het kunstbedrijf’, maar bovenal via herinneringen aan zijn loopbaan en leven, inclusief het grote falen. De ondergang van een groot acteur die wacht, wacht, wacht op wat niet meer zal komen. Zo lijkt Minetti een kruising tussen Koning Lear van Shakespeare en Becketts Wachten op Godot, maar bovenal is het zo’n kenmerkend Bernhard-stuk: over iemand die verbitterd en eenzaam ervaart dat hij niet in staat is geweest de ander lief te hebben en alleen nog maar zichzelf kan verafschuwen.
Meer over de voorstelling: https://freekdejonge.nl/oeuvre/minetti/