Wijzigingen in tweede druk Kom verder!
Voor de lezers die Kom Verder! gelezen hebben. In de tweede druk heb ik een hier en daar wat correcties en verbeteringen ingevoerd.
Uit de recensie van Carel Peeters in Vrij Nederland:
Dit vertelt De Jonge in Kom verder!, het eerste deel Memoires over hij het leven van zijn grootvader, vader en het prille gezin De Jonge in de jaren 1900-1951. De Jonge, geboren in 1944, ziet dit leven door de ogen van zijn vader. Kom verder! heeft daardoor alles van een historische familieroman, gebaseerd op veel feiten, maar bijna ongemerkt ruim aangevuld om de witte plekken weg te werken. Wat hij weet van zijn vader en familie heeft De Jonge met grote zorg aangekleed, tot leven gewekt, en geprobeerd wat strekking betreft zo dicht mogelijk bij de werkelijkheid te blijven.
Maar hoe aardig het bezoek aan Amsterdam van zijn ouders ook uitpakte, het boek van Walter Nigg kan de vader van De Jonge toen niet gekocht hebben. De Nederlandse vertaling verscheen pas in 1950. Dat wist De Jonge, maar hij is het bij het schrijven van Kom verder! vergeten. In Reikhalzend verlangen, het veel eerder geschreven Memoires 2 dat over de jaren 1951-1962 gaat, en dus chronologisch volgt op Kom verder!, staat: ‘De belijdeniscatechisanten schonken eind jaren vijftig mijn vader een boek van de Zwitser Walter Nigg waarvan de titel mij fascineerde: Tragiek en triomf van het geweten, met als onderitel: Het boek der ketters. Ja, een ketter heb ik altijd willen zijn.’
Kom verder! en Reikhalzend verlangen zijn memoires die naar de geest getrouw zijn aan de werkelijkheid, maar niet altijd gebaseerd op harde feiten. Op zijn website freekdejonge.nl noemt De Jonge al zijn bronnen. Daar is een afbeelding te zien van Walter Niggs boek. De Jonge heeft heel wat met vernuft en verbeelding ingevuld. Hij heeft duidelijk ook veel opgezocht om de nodige feitelijke en authentieke kleur aan deze ‘herinneringen’ te geven.
Ook al heeft zijn vader Tragiek en triomf van het geweten volgens De Jonge nooit gelezen, het feit dat hij het had is genoeg. Als titel speelt het een grote rol in het leven van vader en zoon. Dat zijn vader door de titel werd verleid is afdoende. Dat gold voor De Jonge zelf niet minder als hij zegt dat hij altijd een ketter wilde zijn.
Dankzij dit speurwerk van Carel Peeters voelde ik mij genoopt mijn vader met een ander boek uit de winkel te laten komen
Blz. 279 onderaan na bladeren en weer terugzetten
bdz 280 boven tot witregel weg
vervangen door
Hij had in verband met de orde van dienst voor de inwijding van de gerestaureerde kerk naar de Common Order gezocht. Een liturgiehandleiding waarin de vorm van gebeden en bediening van de sacramenten, zoals gebruikt in de Engelse congregatie in Genève ten tijde van Calvijn, beschreven stond. Tevergeefs. Op aanraden van de verkoper had hij The Works of John Knox besteld.
Omdat Manny niet wilde dat hij de winkel zou verlaten zonder boek, kocht hij De Gedachten van Blaise Pascal. Toen ze even later stevig gearmd de Heiligeweg genomen hadden naar het Koningsplein, vroeg ze hem waarom nou juist dat boek? Hij had er maar een regel in gelezen: Het hart heeft redenen, die de rede niet kent en antwoordde als in een roes: ‘We mogen het geloof niet verliezen aan de rede.’
Blz. 323 halverwege na de mooiste kerk ter wereld tot en met tijdens zijn leven liever voor zichzelf had gehouden weg en vervangen door onderstaande
witregel
Toen hij The Works of John Knox terug in de boekenkast zette viel zijn oog op De Gedachten van Blaise Pascal, dat sinds de aanschaf die gedenkwaardige dag in Amsterdam onaangeraakt op de plank was blijven staan. Hij herinnerde zich zijn antwoord op Manny’s vraag waarom dat boek?
‘We mogen het geloof niet verliezen aan de rede.’
Hij pakte het boek van de plank en liet het willekeurig openvallen.
Het was hem meerdere malen overkomen dat hij bij toeval iets las wat hem juist op dat ogenblik nogal bezighield. Ook nu weer. Was dat Gods voorzienigheid of toeval of was dat hetzelfde? Of kwam het doordat hij nu in de juiste stemming was om de woorden te verstaan? Zoals ooit zijn vader, in dat Zeeuwse weiland ,toen die geroepen werd.
Net als Mozes had Blaise Pascal God horen spreken vanuit een brandende struik, die niet verkoolde. Die religieuze ervaring had de briljante wis- en natuurkundige tijdens zijn leven met niemand willen delen, maar die werd bij toeval wereldkundig omdat Pascals zuster in de voering van diens vest een stuk perkament had gevonden met daarop de beschrijving van zijn mystieke ervaring. Die later bekend zou worden als de Memorial.
De wonderlijke samenloop leek een gerichte aansporing voor Zaandam te kiezen waar de strijd tussen geloof en ongeloof zo hevig woedde.
Hij moest naar het front.