Freek de Jonge: een nog altijd effectieve nar

Freek de Jonge is een nog altijd effectieve nar met flauwe wegwerpgrapjes en scherpe metaforen

Parool, Mike Peek, 3 december 2024

Vrede op Aarde blijkt niet zomaar een toegift van de 80-jarige Freek de Jonge, die meer draadjes in zijn voorstelling verweeft dan zich tijdens één keer kijken laten ontwarren. Het is een slimme bespiegeling op de samenleving, maar ook op ouderdom.

De nar is grijs, bejaard en werd vorig jaar geopereerd aan een gezwel. Een tournee leek er niet meer in te zitten. Toch staat De Jonge er ‘gewoon’ weer. Iets strammer dan een paar jaar geleden misschien, maar met een dosis energie waar veel leeftijdsgenoten jaloers op zullen zijn. Dat hij af en toe zijn concentratie kan verliezen, is fraai in de voorstelling verwerkt. Als hij stilvalt, dient het publiek de naam Dick Schoof te roepen; er liggen namelijk een appel en een dunschiller klaar.

Misschien geven de huidige hoofdrolspelers hem dan een zetje in de rug, maar De Jonge kan de politiek nog altijd heerlijk wegzetten als een circus met te veel clowns op de loonlijst. Soms gebruikt hij daar iets te flauwe wegwerpgrapjes voor, maar net zo vaak rolt er een zin van zijn tong die dwars door alle ruis heen boort. Zo wil het huidige kabinet volgens De Jonge ‘de preventie van problemen voorkomen’.

Vrede op aarde is echter meer dan een voorstelling over de harde actualiteit. Het is een surrealistisch spinnenweb van draden die dwars door elkaar lopen. Verhalen die aan de oppervlakte gewoon vermakelijk zijn, bevatten scherpe metaforen. Het gehannes rond de oplevering van een glasvezelkabel bij zijn huis is erg herkenbaar, maar bevat ook een waarschuwing. We zijn zo druk met de toekomst, dat we in het verleden gelegde fundamenten verwaarlozen: tijdens de aanleg van het razendsnelle internet sneuvelen de gas- en waterleiding.

Hallucinatie

Vrede op aarde laat zich evengoed beschouwen als de hallucinatie van een oude man, dolgedraaid door een steeds sneller veranderende wereld. Die uit zijn jeugd, gevangen in een wandeling langs de lokale middenstand, is vrijwel verdwenen. De slager was ooit het trotse anker van elke winkelstraat, maar moet nu zijn deuren sluiten. Steeds meer mensen laten het sudderlapje immers links leggen.

Ook De Jonge eet geen vlees meer en laat met een prachtige anekdote over AI zien dat de grootste bedreiging van onze toekomst uit de mens zelf komt. Hij is dus nog immer bij de tijd, al zit die hem in de leukste stukken wel op de hielen. Over het hippe Starbucks zijn al veel te veel grappen gemaakt, maar zijn imitatie van een pruttelende koffiemachine is weergaloos geestig.

Het mooiste beeld: verdwaald in Utrecht wordt Freek op straat nauwelijks meer herkend. De politie moet er aan te pas komen om hem naar de enige plek te brengen waar zíjn tijd stil lijkt te staan: het podium.

Vrede op Aarde

Door Freek de Jonge
Gezien 27/11, Cpunt Hoofddorp
Te zien 4-7/12, 10-12/12, DeLaMar en op NPO 2, 25/12, 21.45 uur.